ماده 53 قانون مالیاتهای مستقیم

درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار میگردد عبارت است از کل مال الاجاره، اعم از نقدی و غیرنقدی، پس از کسر بیست و پنج درصد (25%) بابت هزینه ها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره.

درآمد مشمول مالیات در مورد اجاره دست اول املاک مورد وقف یا حبس بر اساس این ماده محاسبه خواهد شد.

در رهن تصرف، راهن طبق مقررات این فصل مشمول مالیات خواهد بود.

هرگاه موجر مالک نباشد، درآمد مشمول مالیات وی عبارت است از مابه التفاوت اجاره دریافتی و پرداختی بابت ملک مورد اجاره.

حکم این ماده در مورد خانه های سازمانی متعلق به اشخاص حقوقی در صورتی که مالیات آنها طبق دفاتر قانونی تشخیص شود جاری نخواهد بود.

تبصره 1- محل سکونت پدر یا مادر یا همسر یا فرزند یا اجداد و همچنین محل سکونت افراد تحت تکفل مالک اجاری تلقی نمیشود مگر اینکه به موجب اسناد و مدارک ثابت گردد که اجاره پرداخت میشود. در صورتی که چند واحد مسکونی. محل سکونت مالک و یا افراد مزبور باشد یک واحد برای سکونت مالک ویک واحد مسکونی برای هر یک از افراد مذکور به انتخاب مالک از شمول مالیات موضوع این بخش خارج خواهد بود.

تبصره 2- املاکی که مجانا در اختیار سازمانها و موسسات موضوع ماده (2) این قانون قرار میگیرد غیراجاری تلقی میشود.

تبصره 3- از نظر مالیات بر درآمد اجاره املاک هر واحد آپارتمان یک مستغل محسوب میشود.

تبصره 4- در مورد املاکی که با اثاثه یا ماشین آلات به اجاره واگذار میشود، درآمد ناشی از اجاره اثاثه و ماشین آلات نیز جزء درآمد ملک محسوب و مشمول مالیات این فصل میشود.

تبصره 5- مستحدثاتی که طبق قرارداد از طرف مستاجر در عین مستاجره به نفع موجر ایجاد میشود، براساس ارزش معاملاتی روز تحویل مستحدثه به موجر تقویم و پنجاه درصد (50%) آن جزء درآمد مشمول مالیات اجاره سال تحویل محسوب میگردد.

تبصره 6- هزینه هایی که به موجب قانون یا قرارداد به عهده مالک است و از طرف مستاجر انجام میشود و همچنین مخارجی که به موجب قرارداد انجام آن از طرف مستاجر تقبل شده در صورتی که عرفا به عهده مالک باشد. به بهای روز انجام هزینه تقویم و به عنوان مال الاجاره غیرنقدی به جمع اجاره بهای سال انجام هزینه اضافه میشود.

تبصره 7- در صورتی که مالک اعیان احداث شده در عرصه استیجاری ملک را کلا یا جزئا به اجاره واگذار نماید، مبلغ اجاره پرداختی بابت عرصه به نسبت مورد اجاره از مال الاجاره دریافتی کسر و مازاد طبق مقررات صدر این ماده مشمول مالیات خواهد بود.

تبصره 8- در صورتی که مالک محل سکونت خود را بفروشد و در سند انتقال بدون اجاره بها مهلتی برای تخلیه ملک داده شود در مدتی که محل سکونت انتقال دهنده می باشد تا شش ماه در بیع شرط مادام که طبق شرایط معامله مبیع در اختیار بایع شرطی است، اجاری تلقی نمیشود. مگر اینکه به موجب اسناد و مدارک ثابت گردد که اجاره پرداخت میشود.

تبصره 9- وزارتخانه ها، موسسات و شرکت های دولتی و دستگاه هایی که تمام یا قسمتی از بودجه آنها به وسیله دولت تامین میشود. نهادهای انقلاب اسلامی. شهرداری ها و شرکت ها و موسسات وابسته به آنها و همچنین سایر اشخاص حقوقی مکلفند مالیات موضوع این فصل را از مال الاجاره هایی که پرداخت میکنند کسر و تا پایان ماه بعد به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک پرداخت و رسید آن را به موجر تسلیم نمایند.

تبصره 10- واحدهای مسکونی متعلق به شرکت های سازندی مسکن که قبل از انتقال قطعی و طبق اسناد و مدارک مثبته به موجب قرارداد واگذار میگردد مادام که در تصرف خریدار می باشد. در مدت مذکور اجاری تلقی نمیشود و از لحاظ مالیاتی با خریدار مانند مالک رفتار خواهد شد مشروط بر اینکه مالیات نقل و انتقال قطعی موضوع ماده (59) این قانون به ماخذ تاریخ تصرف پرداخت شده باشد.

تبصره 11- مالکان مجتمع های مسکونی دارای بیش از سه واحد استیجاری که با رعایت الگوی مصرف مسکن بنا به اعلام وزارت راه و شهرسازی ساخته شده یا میشوند در طول مدت اجاره از صد در صد (100%) مالیات بر درآمد املاک اجاری معاف می باشد در غیر این صورت درآمد هر شخص ناشی از اجاره واحد یا واحدهای مسکونی در تهران تا مجموع یکصد و پنجاه متر مربع زیر بنای مفید و در سایر نقاط تا مجموع دویست متر مربع زیر بنای مفید از مالیات بر درآمد ناشی از اجاره املاک معاف می باشد.

(الحاقی مصوب 1403/02/10) موارد ذیل نیز مشمول تخفیف در پرداخت مالیات بر درآمد اجاره می شود:

الف – درآمد ناشی از اجاره برای سرپرست خانوار تا سقف میزان معافیت مالیات بر درآمد حقوق موضوع ماده (84) این قانون و درآمد ناشی از اجاره برای موجرینی که همزمان در واحد مسکونی دیگری مستاجر هستند تا سقف اجاره ای که می پردازند، مشمول صددرصد (100) تخفیف می گردد.

ب- در صورت انعقاد قرارداد بلند مدت اجاره واحد مسکونی و عدم فسخ قرارداد در طول دوره درآمد اجاره برای قرارداد دو ساله مشمول هفتاد درصد (70%) تخفیف و برای قرارداد سه سال و بیشتر مشمول صددرصد (100%) تخفیف می گردد.

ج- در صورت اجاره واحد مسکونی به خانوار دارای سه فرزند و بیشتر، خانوار تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور و یا سه دهک پایین درآمدی بر اساس تاییدیه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشمول صددرصد (100) تخفیف می گردد.

د- واحدهایی که میزان اجاره‌بهای آنها حداقل پانزده درصد (15%) کمتر از ارزش اجاره منطقه ای موضوع ماده (8) قانون ساماندهی بازار زمین مسکن و اجاره‌بها، باشد از پنجاه درصد (50%) تخفیف مالیات بر درآمد اجاره برخوردار می شوند.

آیین نامه اجرائی این بند توسط وزارت راه و شهرسازی تدوین می شود و به تصویب هیات وزیران می رسد.

<ماده قبلی ماده بعدی>
شماره تاریخ موضوع
212/21271/ص 1402/11/15 ارسال تصویر دادنامه شماره 140231390002587410 مورخ 1402/10/05 هیات عمومی دیوان عدالت اداری متضمن ابطال از تاریخ تصویب بند 7 بخشنامه شماره 13530 مورخ 1384/07/27 سازمان امور مالیاتی و ابطال از تاریخ تصویب بند 2 رای شماره 30/4/11818 مورخ 1376/11/19 و رای
212/17651/ص 1402/09/21 ارسال تصویر دادنامه شماره 140231390002223710 مورخ 1402/08/27 صادره از هیات تخصصی مالیاتی، بانکی دیوان عدالت اداری مبنی بر رد شکایت بلاوجه آقای نیما غیاثوند از بخشنامه شماره 200/21939/ص مورخ 1392/12/06
212/17650/ص 1402/09/21 ارسال تصویر دادنامه شماره 140231390001656742 مورخ 1402/06/29 صادره از هیات تخصصی مالیاتی، بانکی دیوان عدالت اداری مبنی بر رد شکایت بلاوجه آقایان آرش موسی زاده حقیقی و پویا جهان پرور از بند (3) دستور العمل شماره 200/99/524 مورخ 13992/12/02 و رای شماره
212/17520/ص 1402/09/20 ارسال تصویر دادنامه شماره 1402231390002243127 مورخ 1402/08/28 صادره از هیات تخصصی مالیاتی، بانکی دیوان عدالت اداری مبنی بر رد شکایت بلاوجه آقای فرهاد محمدی از بند 1-3 بخش اول و بند 6 بخش دوم ضوابط تعیین ارزش اجاری عملکرد 1400 املاک شهر تهران و تذکر ذ
200/11944/ص 1400/10/20 تصویر دادنامه های شماره 140009970905812528 و 140009970905812529 مورخ 1400/09/16 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال رای شماره 30/4/12830 مورخ 1372/11/09 هیات عمومی شورای عالی مالیاتی
210/11137/ص 1400/10/07 ارسال تصویر دادنامه شماره 1624-1623 مورخ 1399/11/07 هیات عمومی دیوان عدالت اداری متضمن رای وحدت رویه آن هیات در خصوص عدم امکان برخورداری درآمدهای حاصل از اجاره شرکت های تعاونی
200/99/49 1399/05/13 ابلاغ بند (2) مصوبات چهل و هشتمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی مورخ 1399/02/13
200/99/7 1399/01/19 احکام مالیاتی قانون بودجه سال 1399
230/98/28 1398/03/27 ارسال رای هیات تخصصی اقتصادی، مالی و اصناف دیوان عدالت اداری موضوع دادنامه شماره 9809970906010020 مورخ 1398/02/25 مبنی بر عدم ابطال بخشنامه شماره 230/96/53 مورخ 1396/04/17
200/98/24 1398/03/21 رفع ابهام مواد 53 و 81 و 103 و 138 مکرر- شروط مقرر در بند (ت) ماده 132 و تبصره یک ماده 146 مکرر- استهلاک زیان سنواتی بند 12 ماده 148 - کتمان درامد موضوع مواد 156 و 227- جریمه ماده 272- تخفیفات فروش
201-13/97 1397/06/05 صورتجلسه مورخ 1397/05/02 شواری عالی مالیاتی در اجرای بند 3 ماده 255 قانون مالیات های مستقیم
200/97/6/ص 1397/02/01 ابلاغ نظر اکثریت اعضای شورای عالی مالیاتی موضوع صورتجلسه شماره 13-201 مورخ 18/4/1396 درخصوص تکالیف شعب شرکتهای خارجی
230/96/93 1396/06/26 ابلاغ صورتجلسه شورای عالی مالیاتی درخصوص نحوه تعیین مالیات بر درآمد اجاره اشخاص حقیقی دارای چند ملک اجاری، جریمه موضوع ماده 190 قانون مالیاتهای مستقیم و مرور زمان مالیات نقل و انتقال املاک
53/96/230 1396/04/17 ابلاغ صورتجلسه شماره 10-201 مورخ 10/04/1396 شورای عالی مالیاتی راجع به اشخاص حقیقی صاحبان املاک اجاری در تسلیم اظهارنامه مالیاتی سال 1395 و به بعد، جهت برخورداری از معافیت موضوع تبصره 11 ماده 53 قانون مالیاتهای مستقیم
63/93/200 1393/06/08 عدم کسر مالیات تکلیفی موضوع تبصره (9) ماده (53) قانون مالیات های مستقیم از مال الاجاره های پرداختی به اشخاص موضوع ماده (2) قانون مزبور.
23997/200/ص 1392/12/27 موارد عدم شمول دستورالعمل اجرائی ماده 169 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم
200/23997/ص 1392/12/27 موارد عدم شمول دستورالعمل اجرائی ماده 169 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم
200/21939/ص 1392/12/06 مطالبه مالیات از مکلفین به کسر و ایصال مالیات مودیان دیگر
21241/230/د 1392/07/30 ارسال بودجه تخصیصی و ابلاغی استانی دانشگاه پیام نور به تفکیک
4530/210 1390/02/27 رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری موضوع دادنامه شماره 615
20937/210 1389/07/17 ارسال رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری موضوع دادنامه شماره 180 مورخ 11/5/89
77250/200 1388/12/23 جدول ارزش اجاری سال 1388 املاک شهر تهران ، شمیران، شهرری و حومه
131140/ 1372/213 1387/12/17 جدول ارزش اجاری املاک حوزه تهران،شمیران، شهرری و حومه
16635 1387/02/29 رفع ابهام از رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص دادنامه شماره 209 مورخ 1385/4/11
38113-210 1386/04/26 پیوست تصویر دادنامه شماره (4) مورخ 19-1-1386 هیات عمومی دیوان عدالت اداری
27820/716/232 1386/04/02 دستورالعمل اجرایی طرح خوداظهاری عملکرد سال 85 بخش املاک
7412/1795/213 1386/02/04 اجرای سیستم مکانیزه و یکپارچه نرم افزار مالیاتهای مرتبط با املاک
12731/997/232 1385/04/12 دستورالعمل اجرائی طرح خود اظهاری عملکرد سال 84 بخش املاک
13530 1384/07/27 در خصوص فصل مالیات بردرآمد املاک
5990 1384/04/06 حوزه ذیصلاح مالیات های تکلیفی
20121/4499/211 1383/11/19 بخشنامه در خصوص اجرای ماده 258 قانون مالیاتهای مستقیم و در خصوص استفاده از معافیت موضوع تبصره 11 الحاقی به ماده 53
15776/ 3884/1768/232 1383/09/15 استفاده از یک معافیت در هر منبع (مشاغل- حقوق مستغلات)
6193/871/213 1382/09/01 درآمداجاره در صورت وجود اجاره نامه رسمی بایستی از روی آن محاسبه گردد
27557/7256/211 1382/05/26 در خصوص معافیت املاک مسکونی در تهران تا 150متر و در شهرستان تا 200متر مربع
13637/1451/211 1382/03/24 حوزه ذیصلاح برای وصول مالیات های تکلیفی
64886/7057/211 1381/06/19 ماخذ محاسبه درآمد مشمول مالیات اجاره املاک
35481 1381/06/19 در مورد نقل انتقال املاک شرکتهای دولتی از ابتدای 1381وتوضیحاتی کی در مورد بخش مالیات بر درامد املاک
52378 1378/10/21 املاک اجاری با زیربنای 120 متر مربع و کمتر از مالیات معاف میباشند
51092 1378/10/13 خود اظهاری املاک اجاری
49162 1378/09/30 خوداظهاری در مورد املاک مسکونی استیجاری عملکرد 77
16640 1378/03/12 بخشنامه در خصوص اجرای طرح خود اظهاری مالیات املاک مسکونی اجاری
42122 1377/09/03 خود اظهاری املاک مسکونی استیجاری
11862/1726/4/30 1375/03/23 مالیات اجاره پرداختی شرکتهای دولتی
44160 1374/08/06 پرداخت به موقع مالیاتهای تکلیفی
24980 1374/05/04 ارسال ضوابط اجرایی تبصره ماده 186 اصلاحی سال 1371
45308/8556/4/30 1373/08/30 ارسال فرم اظهار نامه برای مودیان
15468/8518/4/30 1373/08/29 دستورالعملهای مالیاتی شرکتهای تاسیساتی
17758/1258/5/30 1371/04/23 محاسبه مالیات نقل و انتقال سر قفلی بساز و بفروشی
12187/1110/5/30 1371/04/16 کسر مالیات اجاره
21578 1369/05/22 تعریف آپارتمان
شماره تاریخ موضوع
54563/ت24104ه- 1379/11/30 آئین نامه ماده 139 برنامه سوم مبنی بر کسر اقساط ماهیانه تسهیلات مسکن از بانک ها از درآمد مشمول مالیات دریافت کنندگان
128753/ت17970ه 1376/02/01 آئین نامه اجرایی ماده 6معافیت های مالیاتی سالانه املاک مسکونی استیجاری
شماره تاریخ موضوع
200/1400/506 1400/02/21 تعیین اداره امور مالیاتی ذی صلاح درچارچوب بند (4) ماده (42)و ماده (45) آیین نامه اجرایی موضوع ماده (219)قانون مالیاتهای مستقیم و حکم جزء (2) بند (د) تبصره (6) قانون بودجه سال 1400 کل کشور
200/99/524 1399/12/02 نحوه تعیین درآمد مشمول مالیات املاک شرکتها وسایر اشخاص حقوقی که به اجاره واگذار می شود
200/96/510 1396/04/07 تفویض اختیار تعیین ارزش اجاری املاک مشابه (موضوع مقررات ماده 54 اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 31/4/1394)، به ادارات کل امور مالیاتی سراسر کشور به انضمام نسخهای از الگوی ضوابط ارزش اجاری املاک
200/93/535 1393/09/18 رسیدگی به مالیات املاک اجاری در اختیار کارشناسان رسمی دادگستری و مهندسین ناظر ساختمان و مشاغل مشابه
9188/200/ص 1392/06/04 اداره امور مالیاتی ذیصلاح برای دریافت و مطالبه مالیات تکلیفی و حقوق واحدهای دانشگاه پیام نور
شماره تاریخ موضوع
201.7 1399/04/24 صورتجلسه مورخ 1399/04/18 شورای عالی مالیاتی در ارتباط با نحوه اجرای مفاد تبصره 1 ماده 54 قانون مالیات های مستقیم
201-24 1396/06/19 صورتجلسه مورخ 1396/05/03 شورای عالی مالیاتی در اجرای بند 3 ماده 255 قانون مالیاتهای مستقیم
201-10 1396/04/10 صورتجلسه مورخ 1396/04/10شورای عالی مالیاتی در اجرای بند 3 ماده 255 قانون مالیاتهای مستقیم
9098/201 1383/10/30 معافیت درآمد اجاره موضوع تبصره 11 صرفا مختص واحدهای مسکونی می باشد
582/201 1382/01/30 اجرای تبصره 8 ماده 53 قانون مالیاتها- منبع مالیات: اجاره املاک- اداره کل مربوط: استان تهران
282 1381/08/12 در خصوص بخشنامه 16640 در مورد معافیت املاک مسکونی با زیر بنای 120 متر
6191/201 1381/07/24 اجرای تبصره 4 ماده 53 با توجه به حکم ماده 104 قانون مالیاتها در خصوص کارخانه- منبع مالیات: اشخاص حقوقی- اداره کل مربوط: بندر گز
1935/4/30 1381/03/18 مطالبه مالیات موضوع ماده 104 قانون- منبع مالیات: تکلیفی- اداره کل مربوط: مالیات بر شرکتها
4353/4/30 1380/05/27 کسر مالیات تکلیفی موضوع تبصره 9 ماده 53 وماده 104 قانون مالیاتهای مستقیم- منبع مالیاتی: اشخاص حقوقی- اداره کل مربوط: ماهشهر
11818/4/30 1376/11/19 در مورد املاکی که به صورت زمین یا دارایی اعیان با تنظیم سند عادی به فروش می رود واینکه تا زمان رفتن محضر این فاصله آیا ملک اجاری تلقی می شود یا خیر
3350/4/30 1374/04/07 رفع ابهام درخصوص درآمد رهن تصرف
1864/4/30 1374/03/16 وضعیت مالکیت در اسناد عادی
12830/4/30 1372/11/09 رفع ابهام درخصوص حکم تبصره 9 ماده 53 قانون مالیاتهای مستقیم نسبت به اجاره دست دوم
11886/4/30 1371/10/13 انتقال با اسناد عادی
شماره تاریخ موضوع
126560/ت43165ن 1388/06/24 تصمیم نامه واگذاری زمینهای مشخص شده توسط کارگروه مسکن
110027/ت42483ک 1388/05/31 در خصوص واگذاری اراضی و املاک مازاد بر نیاز و بدون استفاده وزارت آموزش و پرورش پس از تغییر کاربری
4648/ت22075ه- 1379/02/12 در مورد املاک استیجاری زیر 120 متر بنا
شماره تاریخ موضوع
50221/1/م 1378/02/05 معافیت مربوط به هزینه های آستان قدس حضرت امام
28221/8867/4/30 1376/08/29 امعه الامام الصادق (ع)نیز مشمول مقررات یکسان سازی می باشد
15853/4939/4/30 1376/05/12 ارسال دستورالعمل یکسان سازی مالیات نهادهای انقلاب اسلامی
سیر تحول ماده 53 قانون مالیاتهای مستقیم
ماده 53 قانون مالیاتهای مستقیم سال 1366 درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می گردد عبارت است از کل مال الاجاره اعم از نقدی و غیر نقدی پس از کسر بیست و پنج درصد بابت هزینه ها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره . درآمد مشمول مالیات در مورد اجاره دست اول املاک مورد وقف یا حبس بر اساس این ماده محاسبه خواهد شد. در رهن تصرف ، راهن طبق مقررات این فصل مشمول مالیات خواهد بود. هر گاه موجر مالک نباشد درآمد مشمول مالیات وی عبارت است از مابه التفاوت اجاره دریافتی و پرداختی بابت ملک مورد اجاره . حکم این ماده در مورد خانه های سازمانی متعلق به اشخاص حقوقی در صورتی که مالیات آنها طبق دفاتر قانونی تشخیص شود جاری نخواهد بود. تبصره 1: محل سکونت پدر یا مادر یا همسر یا فرزند یا اجداد و همچنین محل سکونت افراد تحت تکفل مالک اجاری تلقی نمی شود مگر این که به موجب اسناد و مدارک ثابت گردد که اجاره پرداخت می شود. در صورتی که چند مستغل محل سکونت مالک و یا افراد مزبور باشد یک مستغل برای سکونت مالک و یک مستغل جمعا برای سایر افراد مذکور به انتخاب مالک از شمول مالیات این بخش خارج خواهد بود و اگر مالک بیش از یک همسر دائم داشته باشد واحد مستقل محل سکونت هر یک از همسران دائم نیز غیر اجاری تلقی خواهد شد. تبصره 2: املاکی که مجانا در اختیار سازمان ها و موسسات موضوع بندهای 1 و 2 و 4 و 5 ماده 2 این قانون قرار می گیرد غیر اجاری تلقی می شود. تبصره 3: از نظر مالیات بر درآمد اجاره املاک ، هر واحد آپارتمان یک مستغل محسوب می شود. تبصره 4: در مورد املاکی که با اثاثه یا ماشین آلات به اجاره واگذار می شود درآمد ناشی از اجاره اثاثه و ماشین آلات نیز جز درآمد ملک محسوب و مشمول مالیات این فصل می شود. تبصره 5: مستحدثاتی که طبق قرارداد از طرف مستاجر در عین مستاجره به نفع موجر ایجاد می شود بر اساس ارزش معاملاتی روز تحویل مستحدثه به موجر تقویم و پنجاه درصد آن جز درآمد مشمول مالیات اجاره سال تحول محسوب می گردد. تبصره 6: هزینه هایی که به موجب قانون یا قرارداد به عهده مالک است و از طرف مستاجر انجام می شود و همچنین مخارجی که به موجب قرارداد انجام آن از طرف مستاجر تقبل شده در صورتی که عرفا به عهده مالک باشد به بهای روز انجام هزینه تقویم و به عنوان مال الاجاره غیر نقدی به جمع اجاره بهای سال انجام هزینه اضافه می شود. تبصره 7: در صورتی که مالک اعیان احداث شده در عرصه استیجاری ملک را کلا یا جزئا به اجاره واگذار نماید مبلغ اجاره پرداختی بابت عرصه به نسبت مورد اجاره از مال الاجاره دریافتی کسر و مازاد طبق مقررات صدر این ماده مشمول مالیات خواهد بود. تبصره 8: در صورتی که مالک محل سکونت خود را بفروشد و در سند انتقال بدون اجازه بها مهلتی برای تخلیه ملک داده شود در مدتی که محل سکونت انتقال دهنده می باشد تا شش ماه و در بیع شرط مادام که طبق شرایط معامله مبیع در اختیار بایع شرطی است اجاری تلقی نمی شود مگر این که به موجب اسناد و مدارک ثابت گردد که اجاره پرداخت می شود.
ماده 53 قانون مالیاتهای مستقیم سال 1371 درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می گردد عبارت است از کل مال الاجاره اعم از نقدی و غیر نقدی پس از کسر بیست و پنج درصد بابت هزینه ها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره . درآمد مشمول مالیات در مورد اجاره دست اول املاک مورد وقف یا حبس بر اساس این ماده محاسبه خواهد شد. در رهن تصرف ، راهن طبق مقررات این فصل مشمول مالیات خواهد بود. هر گاه موجر مالک نباشد درآمد مشمول مالیات وی عبارت است از مابه التفاوت اجاره دریافتی و پرداختی بابت ملک مورد اجاره . حکم این ماده در مورد خانه های سازمانی متعلق به اشخاص حقوقی در صورتی که مالیات آنها طبق دفاتر قانونی تشخیص شود جاری نخواهد بود. تبصره 1: محل سکونت پدر یا مادر یا همسر یا فرزند یا اجداد و همچنین محل سکونت افراد تحت تکفل مالک اجاری تلقی نمی شود مگر این که به موجب اسناد و مدارک ثابت گردد که اجاره پرداخت می شود. در صورتی که چند مستغل محل سکونت مالک و یا افراد مزبور باشد یک مستغل برای سکونت مالک و یک مستغل جمعا برای سایر افراد مذکور به انتخاب مالک از شمول مالیات این بخش خارج خواهد بود و اگر مالک بیش از یک همسر دائم داشته باشد واحد مستقل محل سکونت هر یک از همسران دائم نیز غیر اجاری تلقی خواهد شد. تبصره 2: املاکی که مجانا در اختیار سازمان ها و موسسات موضوع بندهای 1 و 2 و 4 و 5 ماده 2 این قانون قرار می گیرد غیر اجاری تلقی می شود. تبصره 3: از نظر مالیات بر درآمد اجاره املاک ، هر واحد آپارتمان یک مستغل محسوب می شود. تبصره 4: در مورد املاکی که با اثاثه یا ماشین آلات به اجاره واگذار می شود درآمد ناشی از اجاره اثاثه و ماشین آلات نیز جز درآمد ملک محسوب و مشمول مالیات این فصل می شود. تبصره 5: مستحدثاتی که طبق قرارداد از طرف مستاجر در عین مستاجره به نفع موجر ایجاد می شود بر اساس ارزش معاملاتی روز تحویل مستحدثه به موجر تقویم و پنجاه درصد آن جز درآمد مشمول مالیات اجاره سال تحول محسوب می گردد. تبصره 6: هزینه هایی که به موجب قانون یا قرارداد به عهده مالک است و از طرف مستاجر انجام می شود و همچنین مخارجی که به موجب قرارداد انجام آن از طرف مستاجر تقبل شده در صورتی که عرفا به عهده مالک باشد به بهای روز انجام هزینه تقویم و به عنوان مال الاجاره غیر نقدی به جمع اجاره بهای سال انجام هزینه اضافه می شود. تبصره 7: در صورتی که مالک اعیان احداث شده در عرصه استیجاری ملک را کلا یا جزئا به اجاره واگذار نماید مبلغ اجاره پرداختی بابت عرصه به نسبت مورد اجاره از مال الاجاره دریافتی کسر و مازاد طبق مقررات صدر این ماده مشمول مالیات خواهد بود. تبصره 8: در صورتی که مالک محل سکونت خود را بفروشد و در سند انتقال بدون اجازه بها مهلتی برای تخلیه ملک داده شود در مدتی که محل سکونت انتقال دهنده می باشد تا شش ماه و در بیع شرط مادام که طبق شرایط معامله مبیع در اختیار بایع شرطی است اجاری تلقی نمی شود مگر این که به موجب اسناد و مدارک ثابت گردد که اجاره پرداخت می شود. تبصره 9: وزارتخانهها، موسسات و شرکت های دولتی و دستگاه هایی که تمام یا قسمتی از بودجه آنها به وسیله دولت تامین میشود، نهادهای انقلاباسلامی، شهرداری ها و شرکت ها و موسسات وابسته به آنها و همچنین سایر اشخاص حقوقی مکلفند مالیات موضوع این فصل را از مالالاجارههایی کهپرداخت میکنند کسر و ظرف ده روز به اداره امور اقتصادی و دارایی محل وقوع ملک پرداخت و رسید آنرا به موجر تسلیم نمایند. تبصره 10: واحدهای مسکونی متعلق به شرکت های دولتی که قبل از انتقال قطعی و طبق اسناد و مدارک مثبته به موجب قرارداد واگذار میگردد مادامکه در تصرف خریدار میباشد در مدت مذکور اجاری تلقی نمیشود و از لحاظ مالیاتی با خریدار مانند مالک رفتار خواهد شد.
[1] . به موجب ماده 18 قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1380/11/27، تبصرههای 1، 9 و 10 این ماده اصلاح و یک عبارت از متن تبصره 2 آن حذف شده است. همچنین تبصره 11 به این ماده الحاق شده است. [2] . به موجب تبصره 3 ماده 219 قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1394/4/31، عبارت "تا پایان ماه بعد" جایگزین "ظرف ده روز" شده است. [3] . یک- الحاقی 1380/11/27دو- صدر تبصره 11 ماده 54، ماده 6 و آن قسمت از بند الف ماده 6 قانون تشویق احداث و عرضه واحدهای مسکونی استیجاری مصوب 1377/3/24 که مقرر میدارد: ماده 6- به سازندگان واحدهای مسکونی استیجاری در محدوده شهرهایی که هر سه سال یک بار به وسیله وزارت مسکن و شهر سازی اعلام خواهد شد، به شرط رعایت ضوابط مندرج در این قانون تسهیلات و معافیتهای زیر تعلق میگیرد: الف- مجتمعهای مسکونی دارای بیش از 3 واحد استیجاری که با رعایت الگوی مصرف ساخته شود، چنانچه حداقل به مدت 5 سال تمام به اجاره واگذار شود...، در طول مدت اجاره صد در صد 100% مالیات بردرآمد املاک اجاری معاف... میگردند. را به طور ضمنی نسخ نموده است. سه- قسمت اخیر تبصره 11 ماده 54، ماده 11 قانون تشویق احداث و عرضه واحدهای مسکونی استیجاری مصوب 1377/3/24 که مقرر میدارد ‹کلیه واحدهای مسکونی دارای زیربنای مفید صد و بیست متر مربع و کمتر که به منظور سکونت به اجاره واگذار میگردد از پرداخت صد در صد مالیات بر درآمد اجاری معاف میباشند‹ را به طور ضمنی نسخ نموده است.لازم به ذکر است که قبلا به موجب ماده 11 قانون (تشویق احداث و عرضه واحدهای مسکونی استیجاری) مصوب 1377/3/24، کلیه واحدهای مسکونی دارای زیربنای 120 متر مربع و کمتر که به منظور سکونت به اجاره واگذار میشدند، از پرداخت 100% مالیات بر درآمد اجاری معاف بودند. ماده 53 Favoriteافزودن به علاقه مندیها ماده 53 [ 1] درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار میگردد عبارت است از کل مالالاجاره، اعم از نقدی و غیر نقدی، پس از کسر بیست و پنج درصد (25%) بابت هزینهها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره. درآمد مشمول مالیات در مورد اجاره دست اول املاک مورد وقف یا حبس بر اساس این ماده محاسبه خواهد شد. در رهن تصرف، راهن طبق مقررات این فصل مشمول مالیات خواهد بود. هرگاه موجر مالک نباشد، درآمد مشمول مالیات وی عبارت است از مابهالتفاوت اجاره دریافتی و پرداختی بابت ملک مورد اجاره. حکم این ماده در مورد خانههای سازمانی متعلق به اشخاص حقوقی در صورتی که مالیات آنها طبق دفاترقانونی تشخیص شود جاری نخواهد بود. تبصره 1- محل سکونت پدر یا مادر یا همسر یا فرزند یا اجداد و همچنین محل سکونت افراد تحت تکفل مالک اجاری تلقی نمیشود مگر این که به موجب اسناد و مدارک ثابت گردد که اجاره پرداخت میشود. در صورتی که چند واحد مسکونی، محل سکونت مالک و یا افراد مزبور باشد، یک واحد برای سکونت مالک و یک واحد مسکونی برای هر یک از افراد مذکور به انتخاب مالک از شمول مالیات موضوع این بخش خارج خواهد بود. تبصره 2- املاکی که مجانا در اختیار سازمانها و موسسات موضوع ماده (2) این قانون قرار میگیرد غیر اجاری تلقی میشود. تبصره 3- از نظر مالیات بر درآمد اجاره املاک هر واحد آپا رتمان یک مستغل محسوب میشود. تبصره 4- در مورد املاکی که با اثاثه یا ماشینآلات به اجاره واگذار میشود، درآمد ناشی از اجاره اثاثه و ماشینآلات نیز جزء درآمد ملک محسوب و مشمول مالیات این فصل میشود. تبصره 5- مستحدثاتی که طبق قرارداد از طرف مستاجر در عین مستاجره به نفع موجر ایجاد میشود، براساس ارزش معاملاتی روز تحویل مستحدثه به موجر تقویم و پنجاه درصد (50%) آن جزء درآمد مشمول مالیات اجاره سال تحویل محسوب میگردد. تبصره 6- هزینههایی که به موجب قانونی قرارداد به عهده مالک است و از طرف مستاجر انجام میشود و همچنین مخارجی که به موجب قرارداد انجام آن از طرف مستاجر تقبل شده در صورتی که عرفا به عهده مالک باشد، به بهای سال انجام هزینه تقویم و به عنوان مالالاجاره غیرنقدی به جمع اجاره بهای سال انجام هزینه اضافه میشود. تبصره 7- در صورتی که مالک اعیان احداث شده در عرصه استیجاری ملک را کلا یا جزئا به اجاره واگذار نماید، مبلغ اجاره پرداختی بابت عرصه به نسبت مورد اجاره از مالالاجاره دریافتی کسر و مازاد طبق مقررات صدر این ماده مشمول مالیات خواهد بود. تبصره 8- در صورتی که مالک محل سکونت خود را بفروشد و در سند انتقال بدون اجاره بها مهلتی برای تخلیه ملک داده شود، در مدتی که محل سکونت انتقال دهنده میباشد تا شش ماه و در بیع شرط مادام که طبق شرایط معامله مبیع در اختیار بایع شرطی است، اجاری تلقی نمیشود، مگر این که به موجب اسناد و مدارک ثابت گردد که اجاره پرداخت میشود. تبصره 9- وزارتخانهها، موسسات و شرکتهای دولتی و دستگاههایی که تمام یا قسمتی از بودجه آنها به وسیله دولت تامین میشود، نهادهای انقلاب اسلامی، شهرداریها و شرکتها و موسسات وابسته به آنها و همچنین سایر اشخاص حقوقی مکلفند مالیات موضوع این فصل را از مالالاجارههایی که پرداخت میکنند کسر و تا پایان ماه بعد [2]به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک پرداخت و رسید آن را به موجر تسلیم نمایند. تبصره 10- واحدهای مسکونی متعلق به شرکتهای سازنده مسکن که قبل از انتقال قطعی و طبق اسناد و مدارک مثبته به موجب قرارداد واگذار میگردد مادام که در تصرف خریدار میباشد، در مدت مذکور اجاری تلقی نمیشود و از لحاظ مالیاتی با خریدار مانند مالک رفتار خواهد شد مشروط بر این که مالیات نقل و انتقال قطعی موضوع ماده (59) این قانون به ماخذ تاریخ تصرف پرداخت شده باشد. تبصره 11- [3] مالکان مجتمعهای مسکونی دارای بیش از سه واحد استیجاری که با رعایت الگوی مصرف مسکن بنا به اعلام وزارت مسکن و شهرسازی ساخته شده یا میشوند در طول مدت اجاره از صددرصد (100%) مالیات بردرآمد املاک اجاری معاف میباشد در غیر این صورت درآمد هر شخص ناشی از اجاره واحد یا واحدهای مسکونی در تهران تا مجموع یکصد و پنجاه متر مربع زیربنای مفید و در سایر نقاط تا مجموع دویست متر مربع زیربنای مفید از مالیات بردرآمد ناشی از اجاره املاک معاف میباشد.

به موجب ماده 1 قانون ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره بها متن زیر به انتهای تبصره (11) ماده (53) قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1366/12/3 با اصلاحات و الحاقات بعدی اضافه می گردد:

 

ماده 1- متن زیر به انتهای تبصره (11) ماده (53) قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 1366/12/3 با اصلاحات و الحاقات بعدی اضافه می گردد:

موارد ذیل نیز مشمول تخفیف در پرداخت مالیات بر درآمد اجاره می شود:

الف – درآمد ناشی از اجاره برای سرپرست خانوار تا سقف میزان معافیت مالیات بر درآمد حقوق موضوع ماده (84) این قانون و درآمد ناشی از اجاره برای موجرینی که همزمان در واحد مسکونی دیگری مستاجر هستند تا سقف اجاره ای که می پردازند، مشمول صددرصد (100) تخفیف می گردد.

ب- در صورت انعقاد قرارداد بلند مدت اجاره واحد مسکونی و عدم فسخ قرارداد در طول دوره درآمد اجاره برای قرارداد دو ساله مشمول هفتاد درصد (70%) تخفیف و برای قرارداد سه سال و بیشتر مشمول صددرصد (100%) تخفیف می گردد.

ج- در صورت اجاره واحد مسکونی به خانوار دارای سه فرزند و بیشتر، خانوار تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور و یا سه دهک پایین درآمدی بر اساس تاییدیه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مشمول صددرصد (100) تخفیف می گردد.

د- واحدهایی که میزان اجاره‌بهای آنها حداقل پانزده درصد (15%) کمتر از ارزش اجاره منطقه ای موضوع ماده (8) قانون ساماندهی بازار زمین مسکن و اجاره‌بها، باشد از پنجاه درصد (50%) تخفیف مالیات بر درآمد اجاره برخوردار می شوند.

آیین نامه اجرائی این بند توسط وزارت راه و شهرسازی تدوین می شود و به تصویب هیات وزیران می رسد.